«Кореяның музыкасы, биі және әндері» концерті

«Кореяның музыкасы, биі және әндері» концерті

«2025 Touring K-Arts: Кореяның музыкасы, биі және әндері» - дәстүрлі корей музыкасына арналған концерт Астана мен Алматы қалаларында өтеді. Шараға Кореяның Ұлттық дәстүрлі музыка орталығы (Кугак) ұйымдастырған «Оннара» дәстүрлі музыка мен би байқауларының лауреаттары қатысады.

Бағдарламаға жеті қойылым енді: аджэн санчо, пхансори, кагок, халық әндері, камералық музыка және заманауи туындылар. Қазақстан көрермендері корей дәстүрлі өнерінің шынайы байлығын сезініп, оның қайталанбас эмоциялық атмосферасына ене алады. Әсіресе «Ариран сюитасы» сияқты туындылар бұл әсерді күшейте түседі.

11 үздік шебердің өнер көрсетуі дәстүр мен заманауи K-Arts мектебінің үйлесімін айқын көрсетпек. Бұл концерт көрерменге корей мәдениетінің тамырын - әлемдік Халлю құбылысының бастау көзін - жақынырақ тануға мүмкіндік береді.

1. Аджэн санчо

Аджэн санчо - аджэн аспабына арналған сольдік инструменталды шығарма. Аджэн - қалың ішекті, қылқобызға ұқсас үлкен шертпелі аспап, терең де бай тембрімен ерекшеленеді. Оның әуені кёменчо ладындағы мұңды әуезді және учо ладындағы асқақ та байсалды үнді үйлестіріп, нәзік әрі ұстамды сұлулық бейнесін тудырады.

Басқа санчо нұсқаларымен салыстырғанда бұл пьесаның құрылымы қарапайым болғанымен, оның ерекше үні тыңдаушының жанын терең әсерге бөлейді. Бастапқыда аджэн сарай музыкасының құрамында қолданылған, кейін халық аспабына айналып, санчо репертуары қалыптасты. Бұл дәстүрді шебер орындаушылар Хан Иль-соб пен Чан Воль-чжунсон жалғастырып, дамытқан.

2. Пхансори «Сугунга». «Яксонга» (Дәрілер туралы ән)

Сугунга - Дракон патшасын емдеу үшін қоянның бауырын әкелуге аттанған тасбақаның хикаясы туралы дәстүрлі корей музыкалық туындысы. Бұл шығарма юмор мен сатираға толы, түрлі символдар мен астарлы бейнелерге бай.

«Яксонга» («Дәрілер туралы ән») атты үзіндіде патшаның сырқатына ем болатын сан түрлі шөптер мен дәрілердің тізімі шапшаң ырғақта айтылады. Мұнда орындаушының шешендігі, вокалдық шеберлігі және актерлік дарыны ерекше ашылады. Көңілді әрі танымдық мазмұндағы бұл бөлімде дәстүрлі корей медицинасынан алынған элементтер де көрініс табады.

Сугунга туындысы бүгінгі күнге дейін Тонпхёндже және Кансанчже атты екі орындаушылық дәстүрде сақталып, ЮНЕСКО-ның адамзаттың материалдық емес мәдени мұралар тізіміне енгізілген.

3. Кагок «Кёменчо Онрон»

Кагок - Чосон дәуірінің ғалымдар ортасында қалыптасқан чонга (классикалық вокалдық музыка) жанрларының ең көрнектілерінің бірі. Бұл - табиғат пен адам өмірінің философиясын жеткізетін сиджо өлеңдерінің аспаптық сүйемелдеумен орындалуы. Кагоктың басты ерекшелігі - артық драматизмнен бас тарту; онда сезімдер нәзік дыбыстық реңктер мен үзілістер арқылы беріліп, тыңдарманға ойлануға мүмкіндік тудырады. Кагок ерлер және әйелдер партияларынан тұрады және нақты бір тәртіппен орындалады. «Кёменчо Онрон» - баяу, жұмсақ және байсалды туынды, мұнда терең эмоциялар ұстамды әрі талғампаз түрде жеткізіледі.

4. Халық әндері «Мирян Ариран» және «Чажин Пэнорэ»

Халық әндері (минё) - халықтың күнделікті өмірінен табиғи түрде туындаған ауызша музыкалық мұра. Олар аймақтық ерекшелігі мен орындалу мақсатына қарай сан алуан түрге бөлінеді. «Мирян Ариран» - оңтүстік дәстүрдің ең танымал әндерінің бірі, әуезді де ширақ туынды, онда махаббат пен қоштасу сезімі бейнеленеді. Ал «Чажин Пэнорэ» - ескекшілердің тынысы мен еңбегінің ырғағын жеткізетін еңбек әнінің түрі. Екі ән де «жүргізуші мен қайырым» үлгісінде (сұрақ-жауап түрінде) шырқалып, тыңдарманды белсенді қатысуға жетелейді және терең эмоциялық әсер қалдырады. Бұл шығармалар халықтың тұрмыс-тіршілігі мен жан дүниесін шынайы суреттейді және корей музыкалық дәстүрінің маңызды бөлігі саналады.

5. Чхоннёнмансе (Мың жылдық гүлдену)

«Чхоннёнмансе» - дәстүрлі камералық музыканың ең белгілі ансамбльдік шығармаларының бірі. Ол аспаптық ансамбльдің орындауында ұсынылады және үш бөлімнен тұрады: «Кёменгарак Тодури», «Янчхон Тодури» және «Учо Гарак Тодури». Ырғақтың серпінділігі мен музыкалық өрістің қарқынды дамуы шығарманың әсерлілігін арттырады, ал орындаушылар арасындағы нәзік үйлесім негізгі рөл атқарады. «Чхоннёнмансе» атауының өзі ұзақ ғұмыр мен гүлденуді білдіреді. Бұл шығарма камералық музыканың көркемдік нәзіктігін сезінуге және корей аспаптық ансамблінің сұлулығын тамашалауға мүмкіндік береді.

6. «Чанханга» биі

«Чанханга» - классикалық корей поэзиясына негізделген лирикалық дәстүрлі би. Би қимылдарының ұстамдылығы корей мәдениетіне тән хан (терең мұң) мен чон (жылылық, іңкәр сезім) ұғымдарын бейнелейді. Музыка мен қимылдың үйлесімі драмалық әсер тудырып, көрерменді терең толғанысқа жетелейді. Биші адамның өмір жолын, сезім байлығын астарлы ишаралар мен метафоралар арқылы жеткізеді. Тыныш қозғалыстардың өзінде бұл би ішкі тебіреністі тереңінен сездіріп, көрерменнің жүрегіне әсер етеді.

7. Frontier

Frontier - композитор Ян Бан-эннің туындысы, фьюжн жанрындағы шығарма және 2002 жылы Пусанда өткен Азия ойындарының ресми музыкасы ретінде таңдалған. Бұл композиция Батыс оркестрі мен корейдің дәстүрлі аспаптарының үйлесімді үндестігімен ерекшеленеді. 5/8 өлшеміндегі ерекше ырғақ пен әсерлі әуен корей дәстүрлі музыкасының заманауи дамуын бейнелейді. Шығарма тәжірибелік сипатымен және қуатымен дараланып, дәстүр мен заманауи бағыттың, Шығыс пен Батыстың шекарасын еркін кесіп өтеді. Frontier - корей кроссовер музыкасының ең жарқын мысалдарының бірі, мұнда көпшілікке қолжетімділік пен көркемдік тереңдік үйлесім тапқан. Бұл жолы шығарма тек дәстүрлі корей аспаптарында орындалып, тыңдарманға жаңа, ерекше әсер сыйлайды.

8. «Ариран» сюитасы

«Ариран» - ең танымал корей халық әні, оның әр аймаққа тән әуен мен мәтіні бар көптеген нұсқалары кездеседі. Бұл сюитаға Кёнгги, Канвондо, Санчжу және Чиндо өңірлерінің нұсқалары енгізілген. Әр аймақтың өзіндік ырғағы мен орындау мәнері бірігіп, халықтық бояуы қанық көркем палитра қалыптастырады. «Ариран» ғасырлар бойы корей халқының тарихы мен рухын бойына сіңіріп, бүгінде Кореяның символы ретінде бүкіл әлемге кеңінен танылған.