Ай тұтылған түн

Көне заман. Қарағай мен қайың тербелген, салт-дәстүрі темірқазықтай мызғымас елдің қақ жүрегінде – бір кездері аты алысқа кеткен, айбарлы башқұрт руы мекендейді. Бұл руды соңғы жылдары Танкабике есімді әйел басқарып келеді – күйеуі дүние салғаннан кейін билікті уысына алған, байлығымен де, ақылымен де, қайсарлығымен де аты шыққан ел анасы.

Үш ұлы бар оның: кенжесі – Ишмұрза, әлі бала. Ортаншысы – Ақъегет – сері мінезді, өр кеуделі, жүрегі махаббатпен тулған жас жігіт. Ал үлкені – Юлмұрза – ел қорғауға аттанып, содан қайтпаған.

Хабар – қаралы. Юлмұрза соғыста мерт болды. Ескі ғұрыпқа сай, енді оның жесірі – ақылы мен ажары астасқан Шафақ – ортаншы ұлға жар болуға тиіс. Салт-сана бұйырған соң, Ақъегетке ағасының әйелін алуға бұйрық түседі.

Бірақ бұл шешім тек мұнымен бітпейді. Ақъегет бұған дейін өз ғұмырын Зубаржатпен байланыстырамын деп серт берген. Екеуінің арасында мөлдір, шынайы махаббат бар. Алайда енді Зубаржатты 12 жасар Ишмұрзаға атастыру керек болады – солай шешті ру ақсақалдары. Салтқа қарсы шықса – бүкіл руға қарсы шыққанмен тең.

Бірақ бұл заманда бір ғана үміт бар – Танкабике. Рудың тағдыры да, ғашықтардың үміті де, аналық жүрек пен билеуші ерік те – оның қолында.

Сонда не таңдалады: ата-бабадан келе жатқан заң ба, әлде жүректің үні ме?

Жаратқан салған жазу ма бұл, жоқ әлде оны да өзгертуге бола ма?..